Günümüzde motorlar her ne kadar profesyonel şekilde yapılıp yüzlerce kez testten geçse de çalışma şartlarında dönen parçaların ve hareketli parçaların şekilleri değişmektedir.Normalde piston ve gömlek dairesel olarak üretilmektedir.ayrıca piston ve gömlek arasında belirli bir boşluk bırakılmaktadır.Ancak motor çalışma sıcaklığına eriştiğinde bu değerler değişmekte piston ve gömlek bir miktar aşınarak gözle görülemese de elips (yumurta) şeklini almaktadır.Bu yüzden motorların ilk çalıştırılmalarında bazı temel konulara dikkat edilmelidir.

Rodaj, motorların ilk defa kullanıldığında belli bir sure fazla ısıtmadan ve zorlamadan çalıştırılması demektir. Piston ve silindirlerin birbirine daha uyumlu çalışmasını sağlar. Yanlış rodaj motorunuzda güç kaybına yol açabilir ilerleyen zamanlarda.

Teknik olarak ‘Running-in’ diye bilinen bu süreç, genellikle tüm sürtünme şartlarına dair bir tabir olsa da motorda rodaj; özel olarak silindir içindeki (ve etkisi silindir yüzeyine kıyasla çok küçük de olsa segman üzerindeki) imalat pürüzlülüğünün ortadan kalkmasına kadar gecen zamana işaret eder. Bu sure içinde yüzeydeki nano ve mikro ölçekteki pürüzlülükler aşınırlar.
Bu aşınma safhası henüz tamamlanmadan motoru çok zorlarsanız (uzun sure yüksek devirde kullanırsanız) bu pürüzlülüklerin aşınma modunu değiştirirsiniz.

Daha teknik bir dilde anlatmak gerekirse; 1.000 km sonunda gömlekler, segmanlar, biyel kolu ve krank yatakları birbirlerini çizerek (çizme konusunu yanlış anlamayalım, mikron mertebesinde birbirleri üzerinde yol yaparlar, bu, bir süre sonra bir nevi gevşemeyi sağlar) sürtünmenin en aza ineceği hale gelirler.

7.000 devir ile 12.000 devir arasında ısınma farkını şöyle açıklamaya çalışalım; avuçlarınızı birbirine sürtün... Önce saniyede 3 defa sürtün, sonra yapabildiğiniz kadar hızlı, 6-8-10 defa sürtün... ısınmayı fark edeceksiniz. Bunu bir de avuçlarınızı birbirine iyice bastırarak (rodajı bitmemiş, sıkı çalışan motor) deneyin.

Rodaj tamamlanmadan bu parçalar daha sıkı çalıştığından birbirine sürten parçaların aşırı ısınmaması, ani güç aktarımları ile deforme olmamaları istenir.

Silindirlerde, krank milinin yapısından dolayı, silindir yuvasının bir duvarında daha fazla yük oluşur. Motorunuz yeni iken asılırsanız bu taraf kesinlikle daha çok aşınacaktır. O an bir şey olur mu, hayır.. Ama diyelim ki 100,000 km yapabilecek motor 60-70 binde rektifiye isteyecektir. Bunun önemi kişiden kişiye değişir.

Farklı devirlerde, motor içerisindeki parçalar üzerinde farklı güç dağılımları oluşabilir. Bunun içindir ki değişik devirlerde gezinerek, bu gücün değişik kısımlara uygulanmasını sağlamak daha iyi olacaktır.

Elbette, kullanıcı hataları/risk alma merakları/dikkatsizlikleri göz önünde bulundurularak zaten belli bir tolerans da öngörülmüştür. Yani, 7.000 devri aşmamanız gereken rodaj esnasında kısa süreliğine 10.000 devire çıkarsanız motor patlamaz.

Ama sürekli istenen devrin üzerinde kullanırsanız daha birbirine yeterince alışmamış ve sıkı çalışan parçalar normalden fazla ısınacaklarından, deformasyona, tolerans dışında genleşmeye yol açacaktır. Böylece silindir yatakları, segmanlar, krank yuvası, biyel kolu, kısacası hareket eden her aksam normalde olması beklenenden farklı ve fazla aşınacaktır.

Ayrıca bu ilk 1000 km civarı, mikron mertebesindeki çapaklar yağı daha fazla kirletecektir ve onun için yağ değiştirilmesi gerekmektedir.

İşte bunlardan dolayı; Yaklaşık olarak ilk 1000 km ye kadar, sürekli aynı devirde gitmeden, motoruna göre 4000-7000 devir civarını pek geçmeden, trafik içinde sürekli dur kalk yapmadan ve genelde uysal kullanarak yapılan rodaj en iyisidir.

Eski modellerde yeni bir motoru ilk çalıştırdığınızda eksozdan siyah renkte yağ attığını görüyordunuz.Bu normaldir.Ancak Ancak 2-3 dakika sonra yağın renginin normale dönmeye başlaması gerekir.

Bu yüzden Eğer hala siyah geliyorsa problem var demektir.Eksozunuzdan siyah duman çıktığı zaman, motorunuzu durdurup inceleyin.Aşırı sürtünen yüzeyler var demektir. Ama şimdi üretilen yeni motorlar, firma yetkilileri ve uzmanları tarafından çalıştırılıp, sizlere bir sürü test yapıldıktan sonra satılmakta. O yüzden artık günümüzde buna benzer örnekler görmemektesiniz.

Son olarak motorunuzun rölantisini rodajdan önce değiştirmeyin.Fabrikasyon olarak ayarlanmış yada kata loğunda nasıl ayarlanacağı belirtilmiştir.Ayrıca yeni motorlarda tamamen rodaj oluncaya kadar düzensizlik gösterebilir.Bu yüzden başlangıçta 800-1200 dv/dk. arasında değişiklik gösterebilir. Ama bu sorunda artık yeni üretilen motorlarda görülmemekte.

Biraz özen göstererek motorunuzu yıllarca problemsiz olarak kullanabilirsiniz.Ne kadar uzun süre kullanacağınız bir kaza-kırım dışında daha çok size kalmıştır.

Yeni bir motor aldığınızda, motorunuzu rodaja kadar fazla zorlamayın.Çünkü ısınmamış motor üzerindeki sıkıştırmalar, motor içinde aşınmalara ve bunun sonucu silindir ve segmanların sürtünmesinden oluşan parça, çapak ve metal talaşı gibi ufak maddelerin motorunuza zarar vermesine sebep olur.

Diğer bir konu ise, rodajın size sağladığı avantajlardır. Yeni bir makine aldığınızda rodaj sizin makineye alışmanızı sağlar. Eğer 500-1000 km arası motorunuzu fazla sıkıştırmazsanız, bu hem motorunuzun kondisyonu bakımından iyi olur,hem de sizin motorla ilişkilerinizi genişletir ve hakimiyet gücünüzü yükseltir.
Motor sizi tanırken,sizde motorunuzu tanırsınız. Bu karşılıklı bir şey dir.

Yeni bir motorla bir alışım süresi yaşamak, her zaman yararlıdır çünkü motorun vereceği refleksleri anlamış olursunuz. İşte rodaj, bu bakımdan da yapılması gereken çok önemli bir kriterdir.

Ayrıca aldığınız motorun lastikleri, henüz çok yeni olduğundan bir 100-200 km asfalta alışmalı ve ısınmalıdır. Böylelikle motorun altından kayma riskini azaltırsınız. Bu da rodajın diğer bir önemli ayrıntısını bize göstermektedir. Demek ki rodaj, her motorda yapılması gereken çok mühim bir şeydir.

Güzel bi söz ;
‘Sabahları motoru ısıtmadan nasıl hemen yüklenemiyorsak yeni motoruda kendi çalışma düzenine alıştırmadan zorlamak olmaz. Benim gözümde sıfır motor çıraktır. İlk 500 km hiç zorlamam. 500 km'yi geçince onu kalfa sayarım ve zorlamamak şartıyla nasıl iş yapıyor diye hafif hafif zorlarım. Daha sonra 1500 km'yi geçince ustalık belgesini verir ve her işe koştururum.’

Siz siz olun, söylentilere ve kulaktan dolma bilgilere kulak asmayın. Yeni bir motor aldığınızda rodaj süresini tamamlamaya özen gösterin. Bu, hem motorunuzun daha uzun ömürlü olmasına, hem de sizin güvenliğinizin daha çok artmasına olanak sağlayacaktır.

Saygılarımla…